Innowacja pedagogiczna w roku szkolnym 2025/2026
TYTUŁ: „Z emocjami Ci do twarzy” – elementy bajkoterapii w przedszkolu
AUTOR: Kamila Kubiaczyk
RODZAJ INNOWACJI: organizacyjna, metodyczna
CZAS REALIZACJI: październik 2025 – czerwiec 2026
MIEJSCE: Przedszkole nr 2 w Koninie
GRUPA:I „Leśne Skrzaty”
Rozpoczęcie innowacji rozpocznie się w październiku 2025 i będzie trwać do końca roku przedszkolnego. Zajęcia innowacyjne odbywać się będą we wtorki.
NOWATORSKI CHARAKTER INNOWACJI:
Innowacja „Z emocjami Ci do twarzy” zakłada optymalizację procesu rozwijania umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz umiejętności społecznych. Narzędziem temu służącym jest bajkoterapia.
Terapia bajką jest metodą pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, wykorzystującą specjalnie dobrane teksty (książki, opowiadania) w celach terapeutycznych, psychoedukacyjnych lub relaksacyjnych. Kluczowym celem leczenia bajką jest praca z emocjami dziecka. Poprzez czytanie bajek emocje mogą być łatwiej zidentyfikowane, nazwane. Bardzo ważna jest rola osoby, która czyta (nauczyciela, rodzica, opiekuna dziecka), która podkreśli aspekt emocjonalny w bajce. Na gruncie polskim, prekursorką w opisywaniu metody bajkoterapii jest Maria Molicka, doktor psychologii klinicznej dziecka.
Bajki wykorzystywane w leczeniu dzielimy na trzy rodzaje:
– psychoterapeutyczne (służą modyfikowaniu przeżyć dziecka, aby obniżać zbyt wysoki poziom nieprzyjemnych emocji i myśli, a zwiększać zawartość tych pozytywnych, przyjemnych),
– psychoedukacyjne (skupione są na zmianie zachowania dziecka, by było bardziej społecznie pożądane, adekwatne do danej sytuacji),
– relaksacyjne (służą osiąganiu przez dziecko niższego poziomu napięcia mięśniowego, emocjonalnego i nerwowego).
Etapy procesu leczenia bajką to czytanie dzieciom, omawianie przeczytanej treści oraz ćwiczenia, zabawy wzmacniające i utrwalające poznane treści, wartości, jakie płyną z bajek terapeutycznych.
Bajka w kontekście bajkoterapii to opowieść o bohaterze i jego perypetiach usnuta tak, aby bohater był w jakimś stopniu bliski młodemu słuchaczowi, a jego przygody kończyły się dobrze. Podobieństwo do bohatera ma pozwolić dziecku utożsamić się z bohaterem i za jego pośrednictwem przeżyć dane problematyczne dla siebie emocje, sytuacje i trudności.
CEL INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ:
1) Cel ogólny:
– udzielanie wsparcia emocjonalnego,
– tworzenie przestrzeni do rozwijania umiejętności społecznych,
– budowanie poczucia bezpieczeństwa, wsparcia społecznego,
– tworzenie warunków do rozwoju aktywnego słuchania.
2) Cele szczegółowe:
– rozwijanie umiejętności radzenia sobie z emocjami nieprzyjemnymi i przyjemnymi,
– wzmacnianie dziecka, wykorzystywanie jego zasobów do rozwiązywania problemów w różnych sytuacjach,
– zbudowanie wspólnie z dzieckiem strategii radzenia sobie z wyzwaniami,
– rozwijanie umiejętności identyfikacji i nazywania emocji własnych i innych osób,
– oswajanie lęków,
– redukowanie napięcia,
– wdrażanie do komunikowania własnych potrzeb,
– tworzenie warunków do uważnego myślenia.
Zajęcia oparte o bajkoterapię mają być przestrzenią do identyfikacji, nazwania i rozumienia emocji – emocji bohatera danego opowiadania, a przede wszystkim, emocji własnych, często trudnych, nieprzyjemnych. W konsekwencji, dziecko uczy się radzić sobie z trudnościami i problemami, jakich doświadcza. Ponadto, zajęcia te są przyczynkiem do nawiązania dialogu z osobą czytającą, opartego na zaufaniu, zrozumieniu i akceptacji, dają poczucie pozostawania w relacji. Co ważne, terapia bajkami może działać na dzieci profilaktycznie.
SPODZIEWANE EFEKTY INNOWACJI:
Dla dziecka:
– dostrzega i potrafi nazywać podstawowe emocje,
– określa własne emocje oraz emocje innych ludzi,
– wyraża stany emocjonalne w sposób społecznie adekwatny,
– ma większe poczucie bezpieczeństwa, wie, że jest rozumiane przez otoczenie,
– bardziej wierzy we własne możliwości.
Dla placówki:
– wzbogacenie oferty edukacyjnej przedszkola poprzez uatrakcyjnienie, podniesienie jakości zajęć,
– budowanie pozytywnego obrazu przedszkola jako placówki, dbającej o wsparcie rozwoju emocjonalnego i zdrowia psychicznego dziecka,
– podniesienie jakości pracy placówki.
Innowacja ma służyć realizacji zadań przedszkola, w tym przygotować do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi, być wyrazem dbałości o zdrowie psychiczne dzieci.
PRZEBIEG REALIZACJI:
Schemat zajęć składa się z trzech komponentów:
Czytanie dla dzieci.
Ważny jest kontakt wzrokowy z dziećmi, odpowiednie tempo czytania, głośność, intonacja. Należy zwrócić uwagę na reakcję dzieci, widoczne sygnały płynące z ciała, jak zmiana mimiki, gesty (np. zaciskanie pięści, nerwowe stukanie, drapanie się itp.), zmiana postawy ciała (np. skulenie się).
Zadawanie pytań po wysłuchanym tekście.
Rozmowa z dziećmi na temat przeczytanego tekstu. Zaczynać należy od pytań zamkniętych, sprawdzając, czy dziecko jest gotowe do dialogu. W początkowych miesiącach pracy z grupą dzieci młodszych rozmowę należy opierać głównie o pytania zamknięte, a około drugiego semestru (wcześniej/później, w zależności od oceny) stosować również pytania otwarte, np. Dlaczego główny bohater był smutny? Odpowiedzi dzieci pozwolą zorientować się, jak zrozumiały opowieść, jakie czuły emocje, jakie trudności dostrzegły.
Ćwiczenia lub zabawy wzmacniające, utrwalające poznane treści/wartości.
Można je przeprowadzić w formie ćwiczeń ruchowych, pracy plastycznej, zagadek, zgadywanek.
Jak radzić sobie ze smutkiem? (w opowieści ta emocja pojawia się najczęściej)
Co zrobić, gdy mam poczucie winy?
Jak sobie radzić, gdy czuję wstyd?
Jak poradzić sobie z gniewem?
Co zrobić, gdy czuję strach?
Kiedy kogoś kochamy?
Co, gdy mnie ktoś bardzo zaskoczy?
Kiedy czuję radość?
Co to jest duma?
POTRZEBNE ZASOBY:
Realizacja Innowacji nie wymaga dużych nakładów finansowych. Zakłada się korzystanie z osobistych zbiorów książek, opowiadań autorki Innowacji oraz zasobów biblioteki miejskiej/pedagogicznej.